اگرچه در گذشته بسیاری از خودروهای اسپرت و قدرتمند از پیشرانه‌های 8 یا حتی 12 سیلندر با حجم بالا برخوردار بودند اما امروزه با متداول شدن بهره‌گیری از سیستم‌های پرخوران و خصوصا توربوشارژ در صنعت خودروسازی، شاهد طراحی و تولید موتورهایی هستیم که ضمن برخورداری از تعداد سیلندر و حجم کمتر، می‌توانند بازدهی و کارایی قابل توجهی را همراه با مصرف سوخت پایین‌تر به نمایش بگذارند. اما در عین حال، موتورهای توربوشارژ با توجه به تکنولوژی ساخت و البته کار در فشار و دمای بالاتر، حساسیت بیشتری هم نسبت به موتورهای تنفس طبیعی دارند که بدون شک، نگهداری از آنها نیازمند توجه و رعایت نکاتی ساده اما مهم است که موجب حفظ کارایی و کاهش استهلاک موتور توربوشارژ می‌شود.
1– استفاده از سوخت مناسب و باکیفیت
کیفیت سوخت، تاثیر کاملا مستقیم و بسزایی در بازدهی و عملکرد موتور (خصوصا موتورهای توربوشارژ) دارد و بنابراین یکی از مهمترین اقدامات مراقبتی برای هر خودرو، استفاده از سوخت باکیفیت و مناسبی است که قطعا مشخصات آن توسط کمپانی‌های خودروسازی و برای هر نوع خودرو اعلام می‌شود. به عنوان مثال؛ اگر در دفترچه راهنمای خودرو ذکر شده که نیاز به بنزین سوپر با عدد اکتان 91 دارد، یعنی برای دستیابی به مناسب‌ترین بازدهی و کاهش استهلاک موتور باید از این نوع بنزین استفاده شود. اهمیت اکتان بالا (مقاومت بیشتر سوخت در مقابل اشتعال) در موتورهای توربوشارژ به این خاطر است که معمولا این نوع موتورها با نسبت تراکم بالاتری کار می‌کنند. پدیده خودسوزی (Pre-Ignition/Self Ignition) یکی از مشکلاتی است که بر اثر استفاده از سوخت بی‌کفیت رخ می‌دهد، بدین صورت که سوخت نامناسب (با عدد اکتان پایین)، بدون نیاز به جرقه‌زنی شمع‌ها و صرفا به خطر بالا رفتن دما در مرحله تراکم با هوا، دچار احتراق یا به عبارتی “خودسوزی” می‌شود و این مسئله می‌تواند موجب کاهش راندمان، داغ کردن موتور و البته افزایش مصرف سوخت شود. بدین ترتیب اگر سوخت، پیش از رسیدن پیستون‌ها به نقطه مرگ بالا و در واقع پیش از جرقه‌زنی شمع‌ها منفجر شود، موتور دچار کوبش یا همان ناک (Knock) زدن می‌شود که این اتفاق هنگام حرکت با دور موتور پایین (با دنده مرده) و خصوصا در سربالایی‌ها محسوس‌تر خواهد بود. لازم به ذکر است که ناک زدن‌های مستمر در درازمدت می‌تواند باعث افزیش آلودگی موتور، تابدیدگی شاتون‌ها، از بین رفتن یا سوراخ شدن پیستون‌ها، معیوب شدن سیلندر و یا فشار نامتناسب به میل‌لنگ و مجموعه یاتاقان‌ها شود.
2- اصلاح شیوه رانندگی
بدون شک اولین توصیه هر خودروسازی، استفاده از بنزین باکیفیت است اما در شرایطی که امکان دسترسی به سوخت مناسب (بنزین سوپر با عدد اکتان بالا) وجود نداشته باشد، بهترین راه برای جلوگیری از آسیب دیدگی موتور، پرهیز از رانندگی پرفشار و شتاب‌گیری‌های مکرر با دور موتور بالا است که البته این سبک رانندگی حتی در صورت استفاده از سوخت باکیفیت نیز موجب افزایش استهلاک قطعات موتور می‌شود. همچنین به یاد داشته باشید که رانندگی با دور موتور پایین در مسیرهای سربالایی و اصطلاحا “سر گاز رفتن” در این شرایط (با وجود سوخت نامناسب)، موجب افزایش ناک زدن موتور می‌شود و در این مواقع بهتر است دنده‌ای سنگین‌تر را انتخاب کرده تا دور موتور نسبتا بالاتری داشته باشیم (در خودروهای اتومات با افزایش لحظه‌ای فشار بر روی پدال گاز، دنده سنگین‌تر می‌شود). در مواقع اضطراری که به سوخت باکیفیت و عدد اکتان استاندارد دسترسی ندارید، پیشنهاد می‌شود که جهت جلوگیری از آسیب موتور، از حالت رانندگی اسپرت (Sport) یا موقعیت S دسته دنده استفاده کنید. این پیشنهاد یک راه حل موقت جهت کاهش احتمال احتراق خارج از محفظه یا به اصطلاح “پیش احتراق” موتور بوده و لازم است در اولین فرصت، خودرو با سوخت مناسب و توصیه شده روی درب باک بنزین، سوخت‌گیری شود.
3- عدم استفاده از مکمل سوخت در مواقع غیرضروری
برخلاف تبلیغات اغراق‌آمیزی که این روزها درخصوص مکمل‌های سوخت مطرح می‌شود، این فرآورده‌ها ماده‌ای معجزه‌آسا و همه فن حریف نیستند و نباید تصور کرد که با هر نوع مکملی می‌توان بدون هیچ عوارضی، مشکل کیفیت پایین سوخت را در هر خودرویی برطرف کرد. باید این نکته را در نظر داشته باشید که مکمل‌ها از نظر ساختار و کاربرد، انواع مختلفی دارند و حتی برخی از آنها اگرچه اکتان سوخت را افزایش و کارایی موتور را بهبود می‌بخشند اما استفاده مستمر و رسوب برخی ترکیبات موجود در آنها می‌تواند موجب آسیب دیدگی موتور در درازمدت شود. بنابراین بهترین کار این است که جهت اطلاع از نیاز یا عدم نیاز به استفاده از مکمل و نوع مناسب آن، حتما با نمایندگی‌های مجاز خدمات پس از فروش خودروی خود مشورت کنید و در صورت نیاز به استفاده، حتما از مکمل‌های توصیه شده توسط نمایندگی که سازگار با آن موتور هستند استفاده کنید.
4- پرهیز از ایجاد تغییرات غیراصولی در خودرو
اساسا همه خودروسازان به مشتریان خود توصیه می‌کنند که خودرو را با تغییرات ظاهری و یا فنی غیراصولی، از حالت استاندارد خارج نکنند، مگر اینکه خود کمپانی، خدمات و قطعات مورد نیاز برای تیونینگ خودرو را از طریق نمایندگی‌های مجاز و مطابق با استانداردهای تایید شده ارائه دهد. انجام تغییراتی مانند ریمپ و چیپ تیونینگ غیر اصولی و یا نصب هدرز و کیت اگزوز غیر استاندارد، از جمله موادی هستند که قطعا عملکرد موتور را با مشکل مواجه می‌کنند.
5- انجام به موقع و اصولی سرویس‌های دوره‌ای
برخی از مالکان خودرو توجهی به انجام به موقع و منظم سرویس‌های دوره‌ای ندارند و به عنوان مثال؛ اگر طبق توصیه کمپانی سازنده، هر 7500 کیلومتر نیاز به سرویس و تعویض روغن باشد، این روند را تا 2000 کیلومتر یا حتی بیش از آن به تاخیر می‌اندازند و تصور می‌کنند که این اختلاف کارکرد تاثیر خاصی در عملکرد فنی خودرو ندارد! اما نه تنها در خودروهای مجهز به موتور توربوشارژ که حساسیت بالاتری دارند، بلکه در مدل‌های فاقد سیستم پرخوران نیز انجام به موقع سرویس‌های دوره‌ای اهمیت بسیار زیادی دارد و در واقع هرچقدر انجام این کار با تاخیر مواجه شود، ریسک آسیب‌پذیری قطعات نیز بالاتر می‌رود. ضمنا فراموش نکنید که انجام سرویس و تعمیرات خودرو در مراکز غیرتخصصی و نامعتبر، می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری در پی داشته باشد.
